cropped Black Madonna, Carly Everaert

MOE D

IN GESPREK MET BELINDA VAN DER STOEP EN CARLY EVERAERT

Het beeld Black Madonna vormt een representatie van zwarte schoonheid en iconische vrouwen van kleur. Daarnaast creëert Black Madonna ruimte voor zowel geborgenheid als verbinding. “Het geeft mij vertrouwen dat ik niet alleen ben en dat ik het debat over mijn bestaansrecht niet alleen hoeft te voeren,” aldus Belinda van der Stoep. MOED sprak de actrice en kostuumontwerper Carly Everaert over hoe zij tot dit sterke en krachtige beeld zijn gekomen.

Een onderzoek naar schoonheid

MOED: Binnen welk project is dit beeld tot stand gekomen?

Belinda: Het beeld is tot stand gekomen naar aanleiding van het onderzoek ‘Frozen Beauty’ van Eva Line de Boer en mijzelf, dat gaat over schoonheid. We hebben een tiental kunstenaars gevraagd om zich te verdiepen in dit thema. Naar aanleiding daarvan organiseerden wij een programma van drie avonden gevuld met een expositie en waarbij we gesprekken voerden rondom het thema schoonheid. Elke avond stond in het teken van een ander facet: de maakbaarheid van schoonheid, de troost die het kan bieden, en zwarte schoonheid. De drie avonden vonden plaats tijdens Theaterfestival Cement in Den Bosch 2018. Carly Everaert is één van de kunstenaars die zich voor dit onderzoeksproject naar schoonheid heeft verdiept.

Met de uitgenodigde kunstenaars gingen we in gesprek om erachter te komen hoe zij naar schoonheid kijken. We stelden daarbij vragen als: Kun je ons leren om vanuit jouw ogen te kijken? Waar moeten we dan rekening mee houden? Bijvoorbeeld vanuit welk perspectief je kijkt, je misschien vrouw bent of moeder, dat je heel gefocust bent op het innerlijke gedrag van degene die je ziet, of juist naar uiterlijke details kijkt.

Zo antwoordde iemand aan wie we deze vraag eerder stelden dat hij met elk portret dat hij van een ander maakt, eigenlijk een portret van zichzelf maakt. Door deze vragen te stellen en de ogen van een andere kunstenaars te ‘lenen’, probeerden we onze eigen blik te verruimen en op te rekken. We wilden zoveel mogelijk verschillende blikvelden vangen en daarmee laten zien op welke manieren je allemaal naar de wereld, naar schoonheid, en naar iemand kunt kijken. Het was voor ons dan ook van groot belang dat we een zo divers mogelijke groep van kunstenaars om ons heen verzamelden om dit onderzoek te verrijken.

MOED: Hoe zag jullie samenwerking eruit?

Belinda: Carly was voor mij een van de rode draden tijdens het onderzoek. Zij nam ons, net als vele anderen, mee in haar wereld van feminisme en activisme en leerde ons door haar ogen te kijken. Zo gaf ik aan dat ik steeds minder geduld had om mijzelf en mijn zwart-zijn te verantwoorden. Dat ik letterlijk moe word van hoe ik mijzelf moet verhouden tegenover de onwetendheid van anderen. En hoe lastig ik het vond om balans en rust te vinden in mijn religie (de Pinkstergemeente), vanwege de ‘white-washing’ die daar plaatsvindt. Jezus wordt namelijk tot op heden gepresenteerd als een witte man met stijl haar.

Carly: Uit eigen interesse en activisme volg ik al vrij lang het zwarte, feministische discours over intersectionaliteit. Ik heb met Belinda en Eva Line gesproken over vrouwelijke denkers, makers en activisten van kleur, die mij de afgelopen jaren de wereld op een andere manier hebben leren beschouwen. Zo hebben we bijvoorbeeld samen de presentatieavond bezocht van het boek ZWART, onder redactie van Vamba Sherif en Ebissé Rouw.

 

Black Madonna, Carly Everaert
Black Madonna, Carly Everaert

 

Een mantel van kracht en geborgenheid

MOED: Zouden jullie iets meer kunnen vertellen over het beeld en hoe het tot stand gekomen is?

Carly:

Omdat geloof kracht kan geven aan mensen, wilde ik vanuit het iconische beeld van de zwarte madonna vertrekken. Ik wilde een nieuw en troostend beeld proberen te maken dat voor iedereen te begrijpen is. Ik gaf Belinda een dekbed als mantel, met daarop allerlei kussens genaaid (om zo beschermd te kunnen gaan liggen, wanneer de moeheid van het zich verhouden tot de onwetendheid van anderen toeslaat). Ik beoogde een religieus beeld te creëren dat is getransformeerd tot een eigentijdse godin.

Belinda: Naar aanleiding van onze gesprekken heeft Carly een krachtig beeld ontworpen. Haar zwarte madonna symboliseert een universeel beeld van de vrouw, namelijk de madonna. En in dit geval een zelfverzekerde, krachtige zwarte vrouw. Een vrouw die zich tegelijkertijd geborgen kan voelen in haar mantel in het gezelschap van andere iconische zwarte vrouwen, die allemaal hun ‘godess given’ talent gebruiken om een maatschappelijke verandering teweeg te brengen.

Carly:

Ik koos voor de letters MOE met een zwarte D, omdat ik als witte geprivilegieerde vrouw de kracht van al de vrouwen in de kroon wilde eren. Ik wilde een omkering maken en door middel van de witte letters ‘MOE’ Belinda’s moeheid ten opzichte van de witte wereld om haar heen visualiseren. De zwarte D symboliseert haar moed en die van de sterke zwarte vrouwen in de kroon. De fotootjes doen aan als ouderwetse pasfotootjes, zodat het (onbewust) refereert aan paspoorten, identiteitsbewijzen, de vraag wie zich wanneer moet identificeren, sterk gelinkt aan de thema’s migratie, racisme, en wit privilege.

Ik wilde graag religiositeit vervangen door spiritualiteit, en ik zie spiritualiteit daarbij als intellectuele, scheppende kracht. Ik gebruikte daarvoor een onderzoek van Anna Fedele en Kim Knibbe, die de groeiende transnationale belangstelling voor de zwarte madonna’s proberen te analyseren. In mijn beelden zit veel gelaagdheid, naast dat het ook formele, artistieke keuzes zijn. Je hoeft dit allemaal niet te weten om het beeld te kunnen begrijpen, omdat ik altijd graag een eigen interpretatie van de toeschouwer mogelijk wil maken.

Belinda:

De MOE D ketting symboliseert voor mij de kracht en invloeden die de zwarte cultuur heeft in de westerse wereld en hoe dat gekoesterd en serieus genomen moet worden. Het doet mij in de letterlijke zin denken aan ‘hiphop chains’, die weer afstammen van Afrikaanse rijkdommen en koningen. Voor mij representeert het dat ik best mag toegeven hoe vermoeiend het is om buiten de norm te vallen en constant moeten toelichten waarom ik mij dan zo voel.

Deze mantel laat mij op de voorgrond staan, en tegelijkertijd in de achtergrond verdwijnen. Het keert de rust terug in mij en brengt mij innerlijke kracht en geborgenheid. Het geeft mij vertrouwen dat ik niet alleen ben en dat ik het debat over mijn bestaansrecht niet alleen hoeft te voeren. Dat er talloze madonna’s bestaan, die allemaal op hun eigen manier gekoesterd mogen worden.

 

De vrouwen op de foto’s in de kroon zijn:

Van links naar rechts bovenste rij:

DeWanda Wise, Aldith Hunkar, Roxane Gay, Marielle Franco, Iris Kensmil, Lubaina Himid, Toni Morrison, Belinda van der Stoep, Sylvana Simons, Maya Angelou, Anousha Nzume, Astrid Roemer, bell hooks, Saidiya Hartman, Alida Neslo, Natasja Kensmil, Deborah Roberts

Van links naar rechts middelste rij:

Grâce Ndjako, Lupita Nyong’o, Angela Davis, Diana Evans, Seada Nourhussen, Olave Nduwanje, Nancy Jouwe, Patricia Kaersenhout, Tessa Boerman, Mary Evans, Stephanie Afrifa, AMYRA, Kimberlé Crenshaw

Van link naar rechts onderste rij:

Janelle Monae, Jessica de Abreu, Claudia Rankine, Romana Vrede, Clarice Gargard, Philomena Essed, Audre Lorde, Chimamanda Ngozi Adichie, Gloria Wekker, Hélène Christelle Muganyende, Kara Walker, Lena Waithe, Samora Bergtop

 


Carly Everaert is sinds 1987 freelance kostuumontwerper. Ze werkt voornamelijk in het gesubsidieerd theater. Daar werkt ze voor alle genres; poppentheater, beeldend theater, opera, dans, locatietheater, vlakke vloer, grote zaal. Van repertoire (klassiekers) tot nieuwe stukken. Dit biedt haar de mogelijkheid om steeds het experiment aan te mogen gaan. Carly werkt veel in het jeugdtheater omdat daar het publiek van nu zit en diversiteit vanzelfsprekend(er) is. Ze geeft les aan de theaterschool Amsterdam op de afdeling scenografie. Daar geeft ze o.a. een lessenblok dat zich richt op het lichaam en politiek. In een interview dit jaar zei een van de regisseurs waar Carly mee werkt: “Bij haar krijg je nooit zomaar kleding, maar altijd inhoud.” www.carlyeveraert.com

 

Voordat Belinda van der Stoep (1989) deelnam aan de toneelacademie Maastricht in 2011, debuteerde ze met de boekverfilming Alleen maar nette mensen van Lodewijk Crijns. Al gauw volgden er rollen in o.a. Van God Los (2013) Lucia de B (2014) en Flikken Maastricht/Rotterdam (2015/2017). Nadat ze afstudeerde in 2015, speelde ze bij diverse grote en kleine gezelschappen, waaronder Toneelgroep Amsterdam, NTjong, Eva Line de Boer en Oostpool. Dit seizoen neemt ze een serie voor SBS6 op, waarin ze een van de hoofdrollen vertolkt en zal ze te zien zijn in Age of Rage van de Toneelmakerij.