Self & Hands
IN GESPREK MET LIEKE VAN DER VEGT
‘SELF & HANDS’ is een artistiek, virtuoos tweeluik gecreëerd door performance-kunstenaar Lieke van der Vegt. MOED nodigde haar uit om wat te vertellen over twee van haar projecten: HANDS en SELF.
De urgentie om ‘het echte’ in te mens te vangen heb ik altijd al gehad. Hoe we denken, wat we voelen of wat we ervaren. Het blijft me verrassen hoe mooi dat is, hoe we in elkaar zitten of denken te zitten. Maar ‘het echte’ willen vangen kan alleen maar door het zelf ook gedaan te hebben, dus dat deed ik. In ‘SELF & HANDS’ ging ik in de puurste vorm de ontmoeting aan met mijn toeschouwer. ‘SELF’ is een video-installatie waarin ik de authentieke, onversneden identiteit van de mens heb proberen te vangen in taal en beeld. In de performance ‘HANDS’ ging ik een stapje verder. Ik liep dagenlang hand-in-hand over straat met vreemden. Wat doet een aanraking, een ontmoeting, tussen twee vreemdelingen?
De afstand tussen mensen lijkt steeds groter te worden. Ieder zit in zijn of haar eigen veilige wereld. Ik wilde in gesprek gaan met de ander om die afstand tussen ons te doorbreken. Dit ontvouwde zich in een fascinerende werkwijze van intieme ontmoetingen met de (binnen)werelden van vreemdelingen.
‘HANDS’
Ierland – 02.04.18 – 05.04.18 – ‘122 minuten heeft hij zijn hand om de mijne gevouwen, dicht tegen zijn hart gedragen. Wat over bleef, was mijn natte wang.’
In de performance ‘HANDS’, gedocumenteerd in Ierland, liep ik dagenlang hand-in-hand over straat met vreemden om zo een gedeelde en intieme ervaring te delen tussen de vreemdeling en mijzelf. Soms duurde deze ontmoeting drie minuten, in andere gevallen duurde de ontmoeting uren. Een bijzonder ‘echte’ ervaring die ik met de rest van de wereld wilde delen.
Toen ik een paar weken, in mijn eentje, in Ierland rondreisde om een nieuw werk te maken, werd ik overspoeld door een gevoel van leegte. Ik kende niemand en het contact wat ik had met de mensen daar was vaak van korte duur omdat ik van plek naar plek reisde. Plots kreeg ik behoefte aan openhartigheid. Een goed gesprek of een aanraking. Zo ontstond het idee om met onbekenden hand-in-hand te wandelen.
Ik vond het doodeng. In een vreemd land en in een vreemde taal ging ik de oprechtste ontmoeting ooit aan. Ik liep door kleine dorpse straatjes, door parken en in winkelcentra. Ik observeerde de mensen, druk met hun dagelijkse routines, verstopt in hun eigen wereld. Ik liep op ze af en vroeg: “Can I hold your hand for a second?”
Gefronste gezichten, soms blij verrast of vol afschuw. Het zorgde voor heel ongewone situaties. De diversiteit van de reacties was groot. Sommige mensen dachten dat ik gek was, dat ik geld van ze wilde of in hen de liefde van mijn leven zag. Anderen waren verwonderd en geboeid. Gedreven om de ontmoeting aan te gaan en daar tijd in te steken.
Wanneer mensen mijn hand pakten, merkte ik dat de warmte, de structuur en de grootte van de hand van de vreemdeling opeens een betekenis kreeg. Ik werd me zo bewust van het feit dat ik een vreemde hand vasthield. Ik wist niks van deze persoon, het enige wat ik wist, voelde, en waarnam, was de vreemde hand, gevouwen in de mijne.
Soms werd er een tijdje niks gezegd. Waar praten twee vreemdelingen over? Het waren hele bijzondere momenten. Zo liep ik met een Italiaans, 17-jarig, meisje hand-in-hand. Ze vond het idee, dat twee vrouwen, hand-in-hand lopen een mooi gebaar om zo de vrijheid van seksualiteit zichtbaar te maken. Ze was er zelf ook nog niet zeker van waar ze op zou vallen, vertelde ze in alle eerlijkheid. Vervolgens heb ik haar hele klas ontmoet, ze was op schoolreisje in Dublin.
De documentatie van deze verschillende ontmoetingen heb ik uiteindelijk gepresenteerd als eindproduct. Vanuit mijn perspectief heb ik een poging gedaan om woorden te geven aan deze momenten. De ontmoeting die mij het meest heeft geraakt was met Andrew.
‘SELF’
‘Identiteit…. Het is een soort dans tussen jezelf en je omgeving. Kijk ik naar mezelf, dan zie altijd iets anders of iemand anders. Als ik niet gezien word, wie ben ik dan, wat ben ik dan, ben ik dan überhaupt?’ – uit ‘SELF’ door Whitney Marcial
‘SELF’ is een video-installatie waarin ik de authentieke, onversneden identiteit van de mens heb proberen te vangen in taal en beeld. Kunst brengt mensen samen, en dat vind ik belangrijk, vooral in de stad. Mensen die kijken naar mensen. Een blik van herkenning, samen zijn of samenbrengen. Voor ‘SELF’ ben ik twee weken gaan wonen in Zwolle, de stad waar ik ben opgegroeid. Het is een plek waar ik mij altijd geïnspireerd en gemotiveerd heb gevoeld om kunst te maken en te delen. ‘SELF’ is een video-installatie waarin video en audio samenvallen. Het verhaal gaat over mensen en hun identiteit, specifiek over mensen uit Zwolle en omstreken. Vervolgens heb ik het werk getoond in de Statenzaal in Zwolle, een cultureel centrum wat vrij toegankelijk was voor iedere voorbijganger. Hierdoor ontstond er een bijzondere ontmoeting tussen de Zwollenaren. Ze keken naar hun eigen stadsgenoten.
‘Kun je in detail omschrijven hoe je er uit ziet?’, vroeg ik aan de Zwollenaar tegenover mij. We zaten tegenover elkaar en voerden een gesprek over hun identiteit. Deze gesprekken hebben de basis gevormd voor ‘SELF’. Het was intrigerend hoe deze mensen naar zichzelf keken en daar openlijk over spraken. De gesprekken ontplooiden zich vaak tot een bijzondere persoonlijke ontmoeting. Intiem, ontroerend maar ook leerzaam, hoe een ander naar zichzelf en de wereld kijkt. Deze gesprekken bracht ik later samen met een geportretteerd, bewegend beeld van deze persoon samen. Op bovenstaande foto zien we een still uit ‘SELF’ waar we Melanie Barelds zien, zei was o.a. onderdeel van ’SELF’.
‘Ik heb vier moedervlekjes in mijn nek, als je die verbindt dan heb je een soort van kruis. Ik kan mijn oren bewegen. Ik kan met een oog scheel kijken. Ik denk dat ik wel een apart fysiek heb, dus in de zin van hoe ik beweeg. Ik denk dat dat mij ook wel tot mij maakt?’ -Uit ‘SELF’ door Jelle Huizinga
Ik heb me het meest verbaasd over de eerlijkheid van mensen. Twijfels, verlangen, jaloezie of pijn, ze werden opeens uitgesproken. Wanneer je écht naar elkaar luistert, opent zich een verrijkend universum waarin we, naar mijn mening, veel te weinig zijn. Een vooroordeel is allesbepalend, maar de buitenkant zegt niks over de binnenwereld van iemand. Dat werd mij glashelder.
‘Als ik iets zou kunnen mee geven, alsjeblieft mensheid, laten we ophouden met zoveel oordelen, want we veroordelen eigenlijk onszelf en dat is het begin van het einde. Wanneer er geen eenheid meer is.’ – uit ‘SELF’ door Whitney Marcial
Lieke van der Vegt (Ommen, 1997) studeert in 2020 af aan de Toneelacademie in Maastricht aan de richting Performance Art. Als beginnend performancekunstenaar en theatermaker balanceert ze graag op de grenzen van ervaringstheater en beeldende kunst. Museaal doch Theatraal. ‘De mens’ staat daar tussenin als centraal punt. Met de slimheid van vorm, ritme en licht, transformeert ze een ruimte tot een betekenisvolle beleving. Ze werkt vanuit een instinctief noch intuïtief gevoel van verlangen of notie om de toeschouwer een virtuoze ervaring mee te geven. Thema’s die cirkelen rondom ‘het menselijke’ zijn kenmerkend in Lieke’s werk: het echte, wat we voelen en ervaren.
Credits
Alle beelden courtesy Lieke van der Vegt.
SELF
Duur: 27 minuten
Dank aan: Rob Bults, Xplosief, Festival Zwolle Unlimited, De Statenzaal Zwolle, De Verhalenboot Zwolle, Top of the Hill Zwolle, Toneelacademie Maastricht, Melanie Barelds, Paul Bink, Danze Bults, Jelle Huizinga, Whitney Marcial en Adéle Spikker.
HANDS
Duur: doorlopend
Dank aan: Merel Wendt, Claire, Brain, Andrew, Fernanda, Rónán, Daniel, Ben, Andrew, Jen, Catherine en Sara.